IKONY
Maja Podleśna

 

 

Technika pisania ikon

 

Modlitwa ikonografa

 

O Panie wszystkiego, co istnieje, Ty oświeciłeś Apostoła i Ewangeli­stę Łukasza Duchem Świętym, pozwalając mu namalować Swą Przenaj­świętszą Matkę, trzymającą Cię w ramionach i mówiącą: „Łaska Tego, który się ze mnie narodził, spłynęła na cały świat". Oświeć i prowadź mą duszę, me serce i mego ducha. Kieruj dłońmi Swej niegodnej sługi, abym mogła godnie i w sposób doskonały stworzyć Twój wizeru­nek, a także Twej Przenajświętszej Matki i wszystkich świętych, na chwałę, radość i ozdobę Twego Świętego Kościoła. Odpuść mi moje grzechy, a także grzechy tych, którzy oddawać będą cześć tej Ikonie i którzy gorącą modlitwą przed nią będą wielbić osoby na niej przedstawione. Chroń ich od zła wszel­kiego i wesprzyj dobrą radą. O to proszę dzięki wstawiennictwu Twej Matki Przenajświętszej, Apostoła Łukasza i wszystkich świętych. Amen.

 

 

 Pracę nad ikoną zawsze poprzedzam odmówieniem Modlitwy Ikonografa. Ikona jest sztuką synergiczną, wierzę w to, że to Duch Święty pisze ikonę, a ja jedynie jestem niedoskonałym narzędziem, którym się posługuje. Dlatego nie podpisuję ikon, a jeśli koniecznie jest wymagany podpis umieszczam go z tyłu ikony w brzmieniu : " Ręką M. Podleśnej ". Jest to zwróceniem uwagi na fakt, że nie ja jestem autorem tej ikony, ona jedynie została wykonana moją ręką.

 

 W ikonie fascynuje mnie wszystko - niezmienność zasad, prawda zawarta w obrazie, głęboka symbolika przedstawień, swoisty alfabet konieczny do napisania i odczytania ikony, trudne ale ogromnie piękne i dające niezwykłą satysfakcję techniki złocenia, samodzielne sporządzanie farby temperowej.

 

 Ikony piszę tradycyjną, stosowaną od wieków techniką tempery żółtkowej. Wszystkie prace wykonane są na suchych deskach lipowych wzmocnionych dębowymi szpongami. Taką deskę w pierwszej kolejności impregnuje się gorącym roztworem kleju króliczego. Następnie przykleja się na nią białe płótno. Kolejnym krokiem jest nałożenie 12 warstw gruntu ( lewkasu ) klejowo - kredowego i wypolerowanie go. Proces przygotowania podobrazia trwa około tygodnia - każda warstwa gruntu musi wyschnąć, w przeciwnym razie pojawią się spękania.

 

 Następnie przenoszę na gotową deskę wcześniej przygotowany, dokładnie przemyślany szkic. Jeśli w ikonie przewidziane są ornamenty - wykonuję relief. Kolejny etap to złocenie wybranych elementów. Istnieje kilka technik złocenia, jednak moją ulubioną jest technika na pulment ( glinkę bolusową ). Jest to najbardziej pracochłonny sposób złocenia, wymagający dużego doświadczenia i umiejętności ale dający niepowtarzalne, wyjątkowe efekty. Wypolerowane złoto ma blask lustra a pozostawione matowe elementy nadają ikonie lekkości.

 

 Teraz przychodzi moment pisania ikony. Temperę sporządzam własnoręcznie z suchych pigmentów ziemnych najwyższej jakości i emulsji złożonej w odpowiednich proporcjach z żółtka jaja kurzego i białego, wytrawnego wina.

 Pisanie ikony rozpoczyna się od nałożenia ciemnej ( brązowej lub oliwkowej ) warstwy koloru zwanej sankirem na partie cielesne ikony. Następnie kładę warstwy podmalówkowe na pozostałe elementy ikony ( tło - architektura, góry, rośliny oraz na szaty postaci przedstawionych w ikonie ). Bardzo istotne jest precyzyjne wykreślenie wszelkich linii w ikonie, odpowiedni ich przebieg i zróżnicowana grubość.

 

 Kolejny etap to rozjaśnianie czyli modelowanie partii cielesnych i pozostałych elementów ( szaty, detale architektoniczne ) przez położenie kilku warstw światła w ikonie. Następnie trzeba "ożywić" partie cielesne podrumienką - jest to laserunkowe nałożenie czerwonego koloru na określone miejsca.

 

 Ostatnim krokiem jest nałożenie najwyższego światła - blików. Są to bardzo jasne, prawie białe, precyzyjne kreski intensywnie rozświetlające ikonę i ostatecznie modelujące wszystkie jej elementy. Najwyższe światła na szatach często wykonuję złotem położonym na sok z czosnku. Jest to dawna metoda złocenia, dość trudna i wymagająca wprawy dlatego też rzadko stosowana w pracowniach ikonopisarskich.

 

 Po odpowienim czasie - uzależnionym od pory roku ( centralne ogrzewanie ) i wilgotności panującej w pomieszczeniu gdzie przechowywana jest gotowa ikona -  przychodzi moment zawerniksowania ikony. Do tego celu używam oleju twardoschnącego lub olify ( płyn oparty na oleju lnianym najwyższej jakości ). Olifa penetruje wgłąb malatury czyniąc ją odporniejszą na uszkodzenia mechaniczne, ożywiając kolory i nadając blasku powierzchni. Zaolifioną ikonę na czas wysychania należy chronić przed kurzem gdyż każdy pyłek bardzo łatwo przylega do lepkiej warstwy olify.

 

GŁÓWNE TYPY IKONOGRAFICZNE

 

IKONY CHRYSTUSA